Notice: Function _load_textdomain_just_in_time was called incorrectly. Translation loading for the acf domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /home/uprzedzu/10krokow.org/wp-includes/functions.php on line 6121

Notice: Function _load_textdomain_just_in_time was called incorrectly. Translation loading for the wp-external-links domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /home/uprzedzu/10krokow.org/wp-includes/functions.php on line 6121
10 kroków - Etap 10 - Krystyna Gil - Humanity in action

Krystyna Gil (z domu Ciuroń) urodziła się 5.11.1938 r. w Szczurowej. Przed wojną mieszkali tam Polacy, Żydzi i Romowie. Krystyna pochodziła z rodziny romskiej...

Krystyna
Gil

Etap 10 - Negacja

Krystyna Gil (z domu Ciuroń) urodziła się 5.11.1938 r. w Szczurowej. Przed wojną mieszkali tam Polacy, Żydzi i Romowie. Krystyna pochodziła z rodziny romskiej...

Krystyna Gil

Krystyna Gil (z domu Ciuroń) urodziła się 5.11.1938 r. w Szczurowej. Przed wojną mieszkali tam Polacy, Żydzi i Romowie. Krystyna pochodziła z rodziny romskiej. Jej dziadekk miał własną orkiestrę, z którą grywał na ważnych uroczystościach w Szczurowej i okolicznych miasteczkach. Mężczyźni ze społeczności romskiej zajmowali się wyrabianiem patelni, kotłów, garnków i innych metalowych przedmiotów, natomiaist kobiety sprzedawały je. Jak wspominała Krystyna Gil, starsze dzieci pomagały w gospodarstwach, wypasały zwierzęta, natomiast młodsze bawiły się razem. Było tak do wybuchu II wojny.
3 lipca 1943 r. niemieccy naziści otoczyli osadę romską w Szczurowej i wydali rozkaz, aby wszyscy Romowie opuścili swoje domy i zebrali się na placu. Dziadek Krystyny odmówił. Został zastrzelony w swoim domu. Pozostali Romowie zostali wozami przewiezieni na miejscowy cmentarz. Kobiety, osoby starsze i dzieci, którzy zostali na placu słyszeli strzały i krzyki. Kiedy pozostali mieli być przetransportowani na cmentarz, okazało się, ze na wozach nie ma miejsca dla wszystkich. Babcia Krystyny i kilka innych osób zostało na placu. W zamieszaniu mama zepchnęła Krystynę z wozu i przekazała babci mówiąc “Jeśli przeżyjesz, chociaż ona ci zostanie”. Mama, 10 letni brat, 2 letnia siostra i pozostali członkowie rodziny Krystyny Gil zostali przewiezieni na cmentarz i tam zamordowani. Tego dnia rozstrzelano 93 Romów i Romek. Akcją dowodził niemiecki żandarm – Engelbert Guzdek.
Krystyna i jej babcia cudem uniknęły śmierci. Udało im się uciec, gdy eskortujący ich na cmentarz żandarmii zatrzymali się w miejscowej restauracji.
Krystyna Gil ukrywała się ze swoja babcią, która nie była Romką, dlatego łatwiej było zataić romskie pochodzenie dziewczynki. Zmieniały kryjówki i miejsca pobytu, jednak w styczniu 1944 r. zostały złapane podczas łapanki i jako przypadkowe ofiary przewiezione do obozu KL Plaszow w Krakowie. Spędziły tam 4 miesiące. Dzięki pomocy członka załogi obozu udało im się uciec. Ukrywały się do wyzwolenia. W maju 1945 r. wróciły do Szczurowej. Po skończeniu szkoły zawodowej, Krystyna przeprowadziła się do Krakowa, do Nowej Huty, gdzie założyła rodzinę. Była pierwszą romską motorniczą w Krakowie. Bardzo aktywnie działała na rzecz praw polskich Romów, zwłaszcza dzieci. W 2000 r. założyła Stowarzyszenie Kobiet Romskich w Polsce i przez kilkanaście lat była jego prezeską. Krystyna Gil walczyła o zachowanie pamieci o zagładzie Romów i odpowiednie upamietnienie ofiar masakry w Szczurowej. W latach 60, obok masowego grobu miejscowa ludność postawiła głaz z inskrypcją upamiętniającą ofiary. Z inicjatywy Krystyny Gil, przy wsparciu Lee-Elizabeth Hölscher-Langner (żony pierwszego konsula generalnego Republiki Federalnej Niemiec w Krakowie) w 2014 r. przy grobie pojawiła się także tablica, na której widnieją nazwiska wszystkich 93 ofiar.
W 2020 roku została odznaczona przez Prezydenta Federalnej Republiki Niemiec Krzyżem Zasługi na Wstędze Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec.
Krystyna Gil wielokrotnie dzieliła się historią swojego życia w czasie spotkań z młodymi ludźmi.
Krystyna Gil zmarła w Krakowie 1 kwietnia 2021r.

AUTORKA: Larysa Michalska

Negacja

To etap występujący w trakcie oraz po każdym ludobójstwie. Sprawcy i sprawczynie zacierają ślady zbrodni, ukrywają dowody, a także zastraszają świadków i świadkinie. Zaprzeczają popełnienia jakichkolwiek przestępstw, często obwiniają ofiary za to, co się stało. Blokują śledztwa i starają się pozostać przy władzy do momentu, kiedy siłą są zmuszeni do jej oddania lub ucieczki. Reakcją na negację jest tylko uczciwy i sprawiedliwy proces oraz wymierzenie kary przez sądy krajowe lub trybunały międzynarodowe. Takie procesy pomagają zapobiegać poczuciu bezkarności sprawców i stopniowemu zaprzeczaniu ludobójstwu i zbrodniom przeciwko ludzkości. Milczenie jest jedną z najczęstszych form negacji. Milczenie w następstwie ludobójstwa utrwala brak świadomości i zaprzeczanie dokonanym zbrodniom.


Jak historia tej osoby jest powiązana z opisywanym etapem?

Krystyna Gil przez wiekszość swojego życia po wojnie działała na rzecz upamietnienia zagłady Sinti i Romów. Jej misją stało się przypomnienie i utrwalenie na pomniku imion i nazwisk ofiar masakry w Szczurowej, bo w ten symboliczny sposób mogły odzyskać godność i zapisać się w pamięci współczesnych jako konkretne osoby z własnymi historiami, planami, marzeniami. Przez wiele lat zbrodnie dokonane na Sinti i Romach były marginalizowane, nie był to temat zbyt często podejmowany w dyskursie naukowym. Sytuacja zaczęłą się zmieniać, gdy zaczęły tworzyć się romskie elity intelektualne i powstały organizacje romskie, których członkinie i członkowie we współpracy z osobami ze świata nauki, kultury, edukacji, polityki upomnieli i upomniały się o zapomnianą, przemilczaną i często negowaną historię swojej społeczności. Krystyna Gil swoją determinacją, zaangażowaniem i otwartością walczyła o pamięć i szacunek dla romskich ofiar nazizmu, przeciwstawiając się umniejszaniu i negowaniu doświadczeń Sinti i Romów z czasu II wojny światowej.