„Blatt był świadkiem oskarżenia (w powojennych procesach sprawców) w paru innych sprawach. Między innymi szefa Gestapo w Izbicy Kurta Engelsa. Tego, który nałożył jego ojcu cierniową koronę. Tojwełe czyścił mu motocykl. Była to wspaniała maszyna, z przyczepą i dwiema błyszczącymi blachami z obu stron. Na blachach były wyryte trupie czaszki. Engelsowi zależało na tym, żeby czaszki były wypolerowane do połysku. Tojwełe czyścił je godzinami. Było to świetne zajęcie, bo kiedy czyścił motocykl, żaden Niemiec go nie zaczepiał, nawet podczas łapanki. Engels miał do pracy jeszcze jednego żydowskiego chłopca, Mojszełe. Pochodził z Wiednia. Opiekował się ogrodem. Engels rozmawiał z nim o uprawie kwiatów. Lubił go. “Jesteś fajny chłopiec”, mawiał. Zginiesz ostatni i ja cię osobiście zastrzelę, żebyś się nie męczył. Blatt przyznał w śledztwie, że gestapowiec dotrzymał słowa.”
Hanna Krall „Portret z kulą w szczęce”
Tomasz
Blatt
Etap 9 - Eksterminacja
„Blatt był świadkiem oskarżenia (w powojennych procesach sprawców) w paru innych sprawach. Między innymi szefa Gestapo w Izbicy Kurta Engelsa. Tego, który nałożył jego ojcu cierniową koronę. Tojwełe czyścił mu motocykl. Była to wspaniała maszyna, z przyczepą i dwiema błyszczącymi blachami z obu stron. Na blachach były wyryte trupie czaszki. Engelsowi zależało na tym, żeby czaszki były wypolerowane do połysku. Tojwełe czyścił je godzinami. Było to świetne zajęcie, bo kiedy czyścił motocykl, żaden Niemiec go nie zaczepiał, nawet podczas łapanki. Engels miał do pracy jeszcze jednego żydowskiego chłopca, Mojszełe. Pochodził z Wiednia. Opiekował się ogrodem. Engels rozmawiał z nim o uprawie kwiatów. Lubił go. “Jesteś fajny chłopiec”, mawiał. Zginiesz ostatni i ja cię osobiście zastrzelę, żebyś się nie męczył. Blatt przyznał w śledztwie, że gestapowiec dotrzymał słowa.”
Hanna Krall „Portret z kulą w szczęce”
Tomasz Blatt
Tomasz Blatt urodził się jako Toivi Hersz Ber Blatt w rodzinie żydowskie,j w Izbicy, typowym polskim sztetlu, gdzie przed wojną Żydzi i Żydówki stanowili 90% mieszkańców. Jako nastolatek Tomasz Blatt doświadczył piekła getta przejściowego utworzonego przez Niemców w jego rodzinnym miasteczku. Jak się potem okazało nie było to najkoszmarniejsze z jego doświadczeń. Razem z rodziną został deportowany obozu zagłady w Sobiborze. Jego rodzice i brat zostali zamordowani w komorze gazowej. Tomasz został zatrudniony w warsztacie obozowym, co uratowało mu życie i pozwoliło czynnie przeciwstawić się eksterminacji. W 1943 r. wziął udział w powstaniu więźniów w Sobiborze. Był jednym z nielicznych, którym udało się uciec i przeżyć do końca wojny. Ocalał, aby świadczyć o Zagładzie. Po wojnie wyemigrował do USA, gdzie pracował jako dziennikarz, często podejmując tematykę Holokaustu. Za swoje zasługi został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Zmarł 31 października 2015 r.
autor: Tomasz Cebulski
autor: Tomasz Cebulski
autor: Tomasz Cebulski
autor: Tomasz Cebulski
autor: Tomasz Cebulski
autor: Tomasz Cebulski
autor: Tomasz Cebulski
Eksterminacja
Na tym etapie dochodzi do masowych mordów, czyli ludobójstwa. Sprawcy unikają używania tego i podobnych pojęć, ponieważ nie uważają swoich ofiar za ludzi. Jeśli to państwo stoi za ludobójstwem, siły zbrojne mogą bezpośrednio uczestniczyć w zabijaniu. Państwa często wspierają bojówki, które dokonują znacznej części zbrodni, dzięki czemu państwo może odsunąć od siebie podejrzenia i wyprzeć się swojej winy. Ofiary są poddawane działaniom, które mają doprowadzić do ich celowego wyniszczenia przez głód, brak dostępu do wody, żywności i lekarstw. Ofiary są poddawane przymusowej sterylizacji lub aborcji. Dzieci są siłą odbierane rodzicom. Ludobójstwu towarzyszy niszczenie dóbr kultury i dziedzictwa religijnego ofiar.
Czasem, w konsekwencji ludobójstwa, dochodzi do zabijania w odwecie i cykl się powtarza. Ofiary są po raz kolejny dehumanizowane – zwłoki często są bezczeszczone, grzebane w masowych grobach.
Gdy dochodzi do ludobójstwa, tylko szybka i efektywna interwencja zbrojna może powstrzymać zbrodnie. Utworzenie stref bezpieczeństwa lub korytarzy humanitarnych pod skuteczną ochroną sił międzynarodowych może uratować życie wielu osób. Zgodnie z koncepcją międzynarodowej odpowiedzialności za ochronę, od 2005 r. społeczność międzynarodowa może i powinna reagować broniąc życia ludności.
Jak historia tej osoby jest powiązana z opisywanym etapem?
Osobista, wojenna historia Tomasza Blatta i jego rodzinnej Izbicy obrazują kolejne etapy prowadzące do ludobójstwa. Tomasz Blatt był zarówno świadkiem, jak i ofiarą Holokaustu. Przeciwstawił się Zagładzie biorąc czynny udział w powstaniu w Sobiborze. Jako jeden z nielicznych ocalałych z tego obozu zagłady, złożył świadectwo i zeznawał w procesach załogi obozu.